« Nijmegen 2 | Home | Nijmegen 4 »

Nijmegen 3

Op een pleintje staat een monument, gemaakt door Paul de Swaaf, ter herinnering aan de bijna 400 Joodse Nijmegenaren die in de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen. Het is een beeldje van Kitty de Wijze, een Nijmeegse vrouw die in 1942 in Auschwitz werd vergast. Achter het beeld staat een gedenksteen, met daarop de volgende tekst van Leo Vroman:

Ter gelegenheid van de onthulling van het beeldje werd het pleintje vernoemd naar haar, Kitty de Wijzeplaats.

Hier dichtbij staat de voormalige Joodse synagoge uit 1756. Deze is in onopvallende stijl gebouwd, omdat deze uiting van Joodse religie niet als zodanig herkenbaar mocht zijn. De ramen dateren van een later tijdstip. Links naast de synagoge staat een Joodse school in oosterse stijl uit 1873. Sinds 1913 heeft de synagoge verschillende functies gehad. Tegenwoordig wordt het gebouw weer gebruikt als synagoge.

Toen werd het weer tijd om te klimmen. Drie trappen.

Bovenaan de trappen staat de Commanderie van St. Jan. Het oorspronkelijke gebouw stamt in 1196 en ontleent zijn naam aan de kloosterorde der Johannieters, die er in 1214 introk. Tot aan de Tweede Wereldoorlog heeft het gebouw verschillende functies gehad. In de oorlog is het flink beschadigd en daarna gebruikt als steengroeve door de plaatselijke bevolking. Een fantasierijke antiquair verbouwde de ruïne tot een romantisch, kasteelachtig dranklokaal. In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd het gebouw ontdaan van alle toevoegingen en in zijn geheel gereconstrueerd.

Daarna kwamen we op het St. Stevenskerkhof. Aan de linkerkant de muren van de St. Stevenskerk. Aan de rechterkant een schilderachtige rij huizen, waar hoogstwaarschijnlijk vroeger de kanunniken hebben gewoond.

Ook deze huizen waren veertig jaar geleden totaal verkrot en deden in het beste geval nog dienst als pakhuis. Rond 1970 zijn ze in oude stijl opnieuw opgebouwd.

Voordat wij de trappen opgaan naar de ingang van de kerk, passeren wij een sculptuur van Oscar Goedhart. Een kunstwerk in abstract gestileerde vormen, waarin men twee liggende figuren kan herkennen. Het was de bedoeling van de kunstenaar een ‘rustgevend element’ te realiseren tussen de vele rechtop staande, omhoog rijzende elementen in de straat. Toen het beeld in 1978 werd geplaatst, omschreef een toenmalig raadslid het kunstwerk en de plaats ervan als volgt: 'Het zijn een paar dure liggende lieden, die de kerk in het midden laten en blijven liggen onder het welgevallig oog van de duivel.' Wat hij bedoelde met de duivel, laat ik zo zien, als we bijna bovenaan de trap zijn.

Want eerst laat ik het grappige schilderwerkje onderaan de trap zien.

Bovenaan de trap staat het moderne beeld van Moenen, gemaakt door Piet W. Killaars. Moenen speelt een belangrijke rol in het middeleeuwse verhaal 'Mariken van Nieumeghen'. Hij is de duivel, die Mariken verleidt om met hem mee te gaan naar Antwerpen. Daar gaan ze samenwonen en leiden ze een losbandig leven. Als Mariken tot inkeer komt, probeert Moenen haar te vermoorden, maar dat mislukt. Uiteindelijk worden Marikens zonden vergeven.

Moenen zit symbolisch met zijn rug naar de kerk.

Het fraaie laat-gotische kerkportaal was helaas gesloten, zodat wij niet naar binnen konden.

Naast Moenen, rechts op de foto, staat de Latijnse School. Deze voorloper van het gymnasium is in 1546 gesticht door de Apostelenkerk van Keulen. Jongens van goede huize kregen hier onderwijs in Latijn, retorica, dialectica en Gregoriaans kerkgezang.

De katholieke inbreng verdween echter al snel door de overname van het Nijmeegse stadsbestuur en, in 1591, door de protestanten. Wat wel nog herinnert aan de Apostolische stichters zijn de beelden van de twaalf apostelen, de tekst van de tien geboden tussen de vensters en de beelden van de vier kerkvaders boven de ingang.

Morgen wandelen we verder onder de Kerkboog door.