« Leerdam 1 | Home | Leerdam 3 »

Leerdam 2

Eenmaal in de twee maanden maken wij een stadswandeling. Als 60-plussers maken wij daarvoor gebruik van ons voordeelurenabonnement met keuzedagen. Waar we naar toe gaan, is niet helemaal een vooropgesteld plan. We lezen bijvoorbeeld iets over een bepaalde plaats en slaan die informatie ergens in ons achterhoofd op. Zo hadden wij ooit eens een artikeltje over Leerdam gelezen en daar wilden wij nu eens rondkijken. Het voordeel van het reizen met de trein in dit verband, is dat het station meestal dichtbij het centrum is, waardoor je daar gemakkelijk naar toe kan wandelen.

Dichtbij de kerk is een winkel waar een stok buiten hangt. Die ken ik nog wel van vroeger. Tegenwoordig zie je ze haast niet meer. Wat speuren op internet over de betekenis van die stok leverde het volgende op:
Deze stok is een duidelijke verwijzing naar de vroegere beroepsactiviteiten van de barbier. Voor 1791 ging men niet alleen naar de kapper om zijn haren te laten knippen of zich te laten scheren, maar ook voor kleine chirurgische ingrepen zoals het trekken van een tand of het laten uitvoeren van een aderlating. Tijdens een aderlating diende de patiënt een stok in de vuist te knellen zodat zijn aders opzwollen en de bloedafname vlotter kon verlopen. Hoewel het ambacht van de barbier-chirurgijn in het begin van de 19de eeuw officieel werd gescheiden van het beroep van de kapper of later van de 'coiffeur', bleef de barbierstok een gangbaar uithangsteken. De rode en witte kleuren van de stokken zouden verwijzen naar de kleuren van het bloed en de zwachtels.

Het oude centrum van Leerdam was bijna vierkant. De muur, die om de stad was gebouwd, had vier toegangspoorten. Deze zijn in de negentiende eeuw afgebroken. In de westelijke muur was geen poort, maar een overtoom (dubbel hellend vlak op een dam of een kade tussen twee wateren waar schepen overheen getrokken konden worden met behulp van rollen die onder het schip geplaatst werden of een windas). Een vlot kon zo van de stadsgracht over de weg in het water van de Meentvliet getrokken worden. De boeren uit het graafschap Leerdam, die verplicht waren hun koren op de molen op de Westwal te laten malen, konden zo hun graan op de plek van bestemming krijgen. Deze dwangmolen was eigendom van de graaf van Leerdam en werd telkens voor drie jaar verplacht. Het restant van de molen is verbouwd tot een moderne woning en kantoorpand.

Aan de andere kant van de weg staat een pand met veel kleine ramen, waarin de molen in stukjes gepiegeld wordt en waarin, onbedoeld, nog iets anders spiegelt.

Dit poortje, nu geïntegreerd in een winkelpand, is het enige restant van het drossaardshuis of 'schoonhuis'. Het poortje gaf toegang tot een binnenplaats en tuin. Het eigenlijke huis stond rechts van het poortje, op de plek waar nu een warenhuis is gevestigd. Het was inderdaad een 'schoon'huis, een prachtige woning waar de drossaard, de vertegenwoordiger van de graaf van Leerdam in het graafschap woonde. Dat koetsen, getrokken door paarden, onder dit poortje doorgingen lijkt bijna onmogelijk. Maar hier is de straat vele malen opgehoogd. Het oorspronkelijke straatniveau lag dus veel lager.

.

Morgen voert de wandeling naar het water, de Linge.